ผ้าอ้อมเป็นของใช้สำคัญสำหรับเจ้าตัวเล็ก ซึ่งปัจจุบันมีผ้าอ้อมให้คุณพ่อคุณแม่เลือกซื้อมากมายหลายยี่ห้อตามท้องตลาด ทั้งผ้าอ้อมสำเร็จรูปหรือแบบผ้า แต่ผ้าอ้อมประเภทไหนจะเหมาะกับลูกน้อยและสะดวกต่อการใช้งาน ข้อมูลต่อไปนี้อาจช่วยให้คุณพ่อคุณแม่ตัดสินใจเลือกซื้อผ้าอ้อมได้ง่ายขึ้น
ผ้าอ้อมสำเร็จรูปกับแบบผ้า ต่างกันอย่างไร แบบไหนดีกว่ากัน ?
ผ้าอ้อมทั้ง 2 ประเภทมีทั้งข้อดีและข้อเสียแตกต่างกันไป แต่คุณแม่ส่วนใหญ่นิยมใช้ผ้าอ้อมสำเร็จรูปเนื่องจากใช้งานง่าย ในขณะเดียวกันก็เป็นชนิดที่มีราคาสูงไปด้วย ส่วนผ้าอ้อมแบบผ้านั้น แม้จะมีราคาถูกกว่าและให้สัมผัสที่นุ่มกว่า แต่ก็อาจทำให้ลูกน้อยเสี่ยงเป็นผื่นผ้าอ้อมได้
นอกจากนี้ ก่อนเลือกใช้ผ้าอ้อม พ่อแม่ควรพิจารณาถึงปัจจัยต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ด้วย
- ความเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ผ้าอ้อมสำเร็จรูปและผ้าอ้อมแบบผ้าสามารถส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้เหมือนกัน โดยปัญหาสำคัญของผ้าอ้อมสำเร็จรูป คือ การกำจัดทิ้งหลังใช้งาน สำนักงานปกป้องสิ่งแวดล้อมของสหรัฐอเมริการะบุว่า การกำจัดผ้าอ้อมสำเร็จรูปนั้นต้องใช้วิธีฝังกลบ ซึ่งอาจใช้เวลานานหลาย 10 ปีจนกว่าจะย่อยสลาย เนื่องจากผ้าอ้อมสำเร็จรูปผลิตจากวัสดุที่ย่อยสลายตามธรรมชาติได้ไม่ค่อยดีนัก ส่วนผ้าอ้อมแบบผ้านั้นผลิตมาจากผ้าฝ้าย ซึ่งการเพาะปลูกต้นฝ้ายต้องใช้ยาฆ่าแมลงมากกว่าการปลูกพืชนิดอื่น เป็นเหตุให้ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศได้ รวมทั้งการทำความสะอาดผ้าอ้อมแบบผ้าต้องใช้ไฟฟ้าและน้ำปริมาณมาก แต่ผ้าอ้อมแบบผ้านั้นสามารถใช้งานซ้ำได้หลายครั้ง จึงอาจส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยกว่าเมื่อเทียบกับการใช้ผ้าอ้อมสำเร็จรูป
- การใช้งาน ปัจจุบันผ้าอ้อมแบบผ้ามีหลายรูปแบบที่ใช้งานง่ายเช่นเดียวกับการใช้ผ้าอ้อมสำเร็จรูป เช่น กางเกงผ้าอ้อมที่มีแถบตีนตุ๊กแก หรือมีกระดุมแป๊ก เป็นต้น ทำให้สวมใส่และถอดออกง่าย หรือกางเกงผ้าอ้อมบางยี่ห้อยังมีขอบยางรัดบริเวณโคนขาและเอวเพื่อป้องกันการรั่วซึมได้อีกด้วย อย่างไรก็ตาม ผ้าอ้อมแบบผ้าอาจซึมซับได้ไม่ดีเท่าผ้าอ้อมสำเร็จรูป จึงอาจต้องเปลี่ยนผ้าอ้อมให้เจ้าตัวเล็กบ่อย ๆ ดังนั้น กรณีที่ต้องเดินทางระยะไกลและใช้เวลานานหลายชั่วโมง การใช้ผ้าอ้อมสำเร็จรูปอาจเป็นตัวเลือกที่ดีกว่า เนื่องจากสามารถรองรับของเหลวได้มากกว่า และทิ้งได้ทันทีหลังใช้งานโดยไม่ต้องเสียเวลาซักทำความสะอาด
- ปัญหาสุขภาพ การเลือกใช้ผ้าอ้อมควรคำนึงถึงปัญหาด้านสุขภาพของลูกน้อยด้วย เพราะเด็กบางคนอาจเกิดอาการแพ้จากสารในผ้าอ้อมสำเร็จรูปได้ การป้องกันปัญหาดังกล่าวอาจทำได้โดยเลือกซื้อผ้าอ้อมสำเร็จรูปที่ไม่มีส่วนประกอบของคลอรีน กาว น้ำหอม และสีย้อมผ้า และควรระวังความเปียกชื้นจากการใส่ผ้าอ้อม เพราะไม่ว่าจะเป็นผ้าอ้อมสำเร็จรูปหรือผ้าอ้อมแบบผ้าก็อาจเสี่ยงทำให้เกิดผื่นได้ นอกจากนี้ แม้ผ้าอ้อมสำเร็จรูปจะมีคุณสมบัติด้านการซึมซับได้ดีกว่า แต่คุณแม่ควรเปลี่ยนผ้าอ้อมทันทีเมื่อลูกถ่ายอุจจาระออกมา
การเลือกซื้อผ้าอ้อมตามอายุเด็ก
ผ้าอ้อมสำเร็จรูป
- วัยแรกเกิด คุณพ่อคุณแม่อาจเลือกซื้อผ้าอ้อมสำเร็จรูปที่มีความยืดหยุ่นสูง เนื่องจากทารกแรกเกิดมีพัฒนาการด้านการเจริญโตค่อนข้างเร็ว และอาจเลือกผ้าอ้อมสำเร็จรูปที่มีขอบเอวเว้าตรงสะดือ เพื่อป้องกันสายสะดือของลูกน้อยที่ยังไม่หลุดเสียดสีกับผ้าอ้อม นอกจากนี้ ทารกวัยแรกเกิดมักจะถ่ายบ่อย ทำให้ต้องเปลี่ยนผ้าอ้อมวันละหลายครั้ง จึงอาจไม่จำเป็นต้องเลือกผ้าอ้อมที่ดูดซับได้มากเสมอไป
- 5-8 เดือน เด็กวัยนี้สามารถรับประทานอาหารเนื้อหยาบได้แล้ว จึงทำให้มีปริมาณของเสียมากกว่าทารกวัยแรกเกิด ดังนั้น ควรเลือกผ้าอ้อมที่มีความกระชับพอดีตัวกับลูกน้อยและมีขอบป้องกันการรั่วซึม แต่หากมีปัญหาเรื่องการรั่วซึมขณะลูกนอนหลับ ควรเลือกซื้อผ้าอ้อมสำเร็จรูปสำหรับใช้ตอนกลางคืนเนื่องจากมีประสิทธิภาพในการซึมซับมากเป็นพิเศษ
- 9 เดือนไปจนถึง 2 ปี เด็กวัยนี้เริ่มคลานและเดินได้แล้ว จึงควรเลือกผ้าอ้อมที่มีความยืดหยุ่นและมีแถบกาวแน่นเป็นพิเศษ เพื่อให้เจ้าตัวเล็กเคลื่อนไหวได้อย่างคล่องตัว และควรเปลี่ยนผ้าอ้อมบ่อย ๆ เพื่อป้องกันการเกิดผื่นผ้าอ้อม
- 2 ปีขึ้นไป เด็กในช่วงวัยนี้จะเริ่มควบคุมการขับถ่ายได้บ้างแล้ว คุณพ่อคุณแม่อาจลองให้เด็กฝึกการขับถ่ายในห้องน้ำและถอดผ้าอ้อมเองเมื่อต้องการอุจจาระหรือปัสสาวะ แต่ในบางครั้งลูกอาจไม่ให้ความร่วมมือในการนั่งโถส้วมหากยังใส่ผ้าอ้อมสำเร็จรูปอยู่
ผ้าอ้อมแบบผ้า
เนื่องจากผ้าอ้อมแบบผ้ามีหลายประเภท จึงมีคุณสมบัติที่แตกต่างกันไป โดยพ่อแม่ควรเลือกให้เหมาะกับการใช้งานกับลูกน้อยด้วย ดังนี้
- ผ้าอ้อมแบบเย็บสำเร็จรูป ผ้าอ้อมประเภทนี้ทำมาจากผ้าฝ้าย ซึ่งสามารถใช้ได้เลยโดยไม่ต้องพับก่อนใช้ ราคาถูก ใช้งานง่าย ป้องกันการรั่วซึมได้เป็นอย่างดี และใช้งานได้นาน
- ผ้าอ้อมรูปทรงคล้ายผ้าอ้อมสำเร็จรูป ผ้าอ้อมแบบนี้เหมาะสำหรับการใช้ในตอนกลางคืน เพราะเจ้าตัวน้อยมักถ่ายในปริมาณมาก โดยรูปทรงของผ้าอ้อมจะคล้ายกับผ้าอ้อมสำเร็จรูป ซึ่งถูกออกแบบและตัดเย็บให้ส่วนเว้าโค้งมีขนาดพอดีกับขาของเด็ก และช่วยป้องกันการรั่วซึมได้ดี
- ผ้าอ้อมพร้อมแผ่นซับ เป็นผ้าอ้อมที่มีแผ่นซับในตัวคล้ายกับผ้าอ้อมสำเร็จรูป โดยสามารถถอดและซักทำความสะอาดได้ง่าย แต่ขนาดของผ้าอ้อมค่อนข้างใหญ่ จึงอาจใช้เวลานานกว่าจะแห้งหลังจากซักทำความสะอาด
- ผ้าอ้อมพร้อมแผ่นซับที่สามารถถอดออกได้ ผ้าอ้อมประเภทนี้คล้ายกับผ้าอ้อมพร้อมแผ่นซับ แต่สามารถถอดแผ่นซับและเปลี่ยนแผ่นใหม่ได้ เหมาะสำหรับเจ้าตัวเล็กที่ชอบปัสสาวะหรืออุจจาระในตอนกลางคืน นอกจากนี้ ยังสามารถซักผ้าอ้อมและแผ่นซับแยกกันได้ด้วย ทำให้ไม่ต้องซักผ้าอ้อมบ่อย ๆ แต่มักมีราคาแพงกว่าผ้าอ้อมพร้อมแผ่นซับแบบธรรมดา
- ผ้าอ้อมแบบมีช่องใส่ เป็นผ้าอ้อมที่มีลักษณะคล้ายผ้าอ้อมแบบเย็บสำเร็จรูปและผ้าอ้อมพร้อมแผ่นซับ แต่จะมีช่องสำหรับใส่แผ่นเพื่อดูดซับความชื้นอีกชั้นหนึ่ง
- ผ้าอ้อมแบบไฮบริด (Hybrid Cloth Diapers) เป็นผ้าอ้อมที่คล้ายกับผ้าอ้อมพร้อมแผ่นซับที่สามารถถอดออกได้ แต่แผ่นซับของผ้าอ้อมประเภทนี้มีความพิเศษ คือ ไม่มีสารเคมีและสามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ
การเปลี่ยนผ้าอ้อม
ผ้าอ้อมสำเร็จรูป
ขั้นตอนการเปลี่ยนผ้าอ้อมสำเร็จรูป มีดังนี้
- เพื่อไม่ให้คลาดสายตาจากเจ้าตัวเล็ก คุณพ่อคุณแม่ควรเตรียมอุปกรณ์ต่าง ๆ ให้พร้อม ทั้งผ้าอ้อมสำเร็จรูปชิ้นใหม่และผ้าเช็ดทำความสะอาด หากลูกน้อยมีอายุต่ำกว่า 1 เดือนหรือเป็นผื่นผ้าอ้อม ควรเตรียมสำลี น้ำอุ่น ผ้าขนหนู และครีมรักษาผื่นผ้าอ้อมไว้ด้วย
- ล้างมือให้สะอาด จากนั้นอุ้มลูกวางบนโต๊ะเปลี่ยนผ้าอ้อมหรือพื้นเรียบ ใช้มือข้างใดข้างหนึ่งจับขาทั้ง 2 ข้างของเด็กยกขึ้น ค่อย ๆ ดึงแถบผ้าอ้อมแล้วถอดผ้าอ้อมออก
- ใช้ส่วนหน้าของผ้าอ้อมสำเร็จรูปผืนเก่าเช็ดทำความสะอาดบริเวณจุดซ่อนเร้นของเด็ก โดยให้เช็ดจากด้านหน้าไปด้านหลังเท่านั้น จากนั้นใช้ผ้าขนหนูเปียกหมาด ๆ เช็ดทำความสะอาดเบา ๆ จากด้านหน้าไปด้านหลังเช่นเดียวกัน ส่วนทารกแรกเกิดหรือเด็กที่มีผื่นผ้าอ้อม ให้ใช้สำลีชุบน้ำอุ่นเช็ดทำความสะอาด และใช้ผ้าสะอาดซับก้นลูกน้อยให้แห้ง
- กางผ้าอ้อมผืนใหม่ออก ใช้มือข้างหนึ่งจับขาทั้ง 2 ข้างของเจ้าตัวเล็กยกขึ้น แล้วค่อย ๆ สอดผ้าอ้อมเข้าไปใต้ตัวลูก พับผ้าอ้อมทบขึ้นมาด้านหน้าแล้วดึงแถบกาวติดผ้าอ้อมให้กระชับพอดี จากนั้นสอดนิ้วมือ 2 นิ้วระหว่างเอวของเจ้าตัวเล็กและผ้าอ้อมเพื่อตรวจดูว่ามีพื้นที่ว่างหรือไม่ เพราะผ้าอ้อมที่แน่นเกินไปอาจทำให้เด็กรู้สึกอึดอัดได้ หากเป็นเด็กทารกให้พับผ้าอ้อมส่วนบนลงมาเพื่อป้องกันสายสะดือเสียดสีกับผ้าอ้อม
- ม้วนผ้าอ้อมผืนเก่าโดยให้สิ่งสกปรกอยู่ด้านในแล้วใช้เทปพันผ้าอ้อมให้เรียบร้อย และอาจใส่ผ้าอ้อมลงในถุงพลาสติกก่อนนำไปทิ้งถังขยะ เพื่อป้องกันการส่งกลิ่นเหม็น
ผ้าอ้อมแบบผ้า
การเปลี่ยนผ้าอ้อมแบบผ้านั้นมีขั้นตอนคล้ายกับการเปลี่ยนผ้าอ้อมสำเร็จรูป โดยบางประเภทอาจมีแถบตีนตุ๊กแกทำให้ง่ายต่อการเปลี่ยนผ้าอ้อมให้เด็ก แต่บางประเภทอย่างผ้าอ้อมรูปทรงคล้ายผ้าอ้อมสำเร็จรูป อาจต้องใช้ตัวเกี่ยวหรือเข็มกลัดเพื่อรัดผ้าอ้อมให้กระชับ แต่ไม่ควรรัดผ้าอ้อมจนแน่นเกินไป หลังจากเปลี่ยนผ้าอ้อมเสร็จเรียบร้อยแล้วให้ทิ้งอุจจาระลงในโถส้วม โดยอาจใช้สายชำระฉีดช่วยให้อุจจาระหลุดออกจากผ้าอ้อม จากนั้นจึงแช่ผ้าอ้อมไว้ในถังก่อนซักทำความสะอาด
ควรเปลี่ยนผ้าอ้อมบ่อยแค่ไหน ?
ทารกจะปัสสาวะประมาณ 20 ครั้ง/วัน ในเดือนแรก ๆ แต่การเปลี่ยนผ้าอ้อมทุกครั้งที่เจ้าตัวเล็กขับถ่ายอาจสร้างความลำบากใจให้พ่อแม่ได้ ดังนั้น ควรเปลี่ยนผ้าอ้อมให้ลูกน้อยทุก ๆ 2-3 ชั่วโมง หากเจ้าตัวเล็กหลับอยู่ก็ควรเปลี่ยนผ้าอ้อมทันทีที่เด็กตื่น เพราะกรดจากอุจจาระอาจทำให้ผิวหนังของลูกน้อยเกิดการระคายเคืองและอาจเสี่ยงเป็นผื่นผ้าอ้อมได้
