ความหมาย Cardiac Tamponade
Cardiac Tamponade หรือภาวะบีบรัดหัวใจ เป็นภาวะที่เกิดจากการสะสมของเลือดหรือน้ำภายในถุงเยื่อหุ้มหัวใจ ส่งผลให้แรงดันในหัวใจของผู้ป่วยสูงขึ้น ทำให้หัวใจไม่สามารถขยายหรือทำงานได้อย่างปกติ และขัดขวางการสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ซึ่งอาจนำไปสู่การล้มเหลวของอวัยวะภายใน ช็อค และการเสียชีวิตได้
ภาวะ Cardiac Tamponade เป็นภาวะฉุกเฉินที่อาจก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิต และต้องได้รับการรักษาโดยเร็วที่สุด ซึ่งแพทย์จำเป็นต้องสังเกตอาการของผู้ป่วยขณะเข้ารับการรักษาอย่างใกล้ชิด เนื่องจากอาการอาจทรุดลงอย่างรวดเร็ว
อาการของ Cardiac Tamponade
ผู้ป่วยที่มีภาวะ Cardiac Tamponade อาจแสดงสัญญาณออกเป็นอาการต่าง ๆ เช่น ฟังเสียงหัวใจได้แผ่วเบา มีภาวะความดันสูงในหลอดเลือดดำที่คอ ตัวเขียว และยังมีอาการอื่น ๆ เช่น
- วิตกกังวล กระวนกระวาย หรือเซื่องซึม
- ใจสั่น หน้ามืด วิงเวียนศีรษะ หรือหมดสติ
- มีอาการอ่อนแรง ความรู้สึกตัวลดลง
- มีปัญหาในการหายใจ หายใจเร็ว หรือไม่สามารถหายใจเข้าลึก ๆ ได้
- รู้สึกเจ็บแปลบบริเวณหน้าอกจนส่งผลให้คอ ไหล่ ท้อง และหลังมีอาการร่วมด้วย โดยอาการจะรุนแรงขึ้นเมื่อหายใจเข้าลึก ๆ หรือไอ
- รู้สึกอึดอัด แต่จะรู้สึกดีขึ้นเมื่อนั่งตัวตรงหรือโน้มตัวไปข้างหน้า
- ท้องหรือขามีอาการบวม
- มีอาการดีซ่าน ผิวซีดหรือเป็นสีม่วง
- คลำชีพจรไม่พบ โดยจะเกิดกับผู้ป่วยบางรายเท่านั้น
- ความดันเลือดต่ำ
สาเหตุของ Cardiac Tamponade
อาการแสดงของภาวะบีบรัดหัวใจจะเกิดขึ้นเมื่อมีน้ำหรือเลือดสะสมในเยื่อหุ้มหัวใจเป็นจำนวนมาก ซึ่งสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น
- โรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน ภาวะหัวใจล้มเหลว ภาวะเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบจากติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อไวรัส มีบาดแผลบริเวณหัวใจ หรือได้รับบาดเจ็บจากการกระแทกด้วยของไม่มีคมบริเวณหน้าอก
- การผ่าตัดหัวใจและหลอดเลือดหัวใจ ทำการฉายรังสีบริเวณหน้าอก การผ่าตัดหลอดเลือดแดงใหญ่โป่งพอง หรือการใส่สายสวนบริเวณส่วนกลางหลอดเลือดดำหรือหัวใจเมื่อไม่นาน
- โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งปอดระยะสุดท้าย หรือมีเนื้องอกบริเวณหัวใจ
- กลุ่มโรคเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน เช่น โรคแพ้ภูมิตัวเอง โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคผิวหนังและกล้ามเนื้ออักเสบ
- การใช้ยา เช่น ยาไฮดราลาซีน (Hydralazine) ยาไอโซไนอาซิด (Isoniazid) หรือยาไมนอกซิดิล (Minoxidil) เป็นต้น
- การติดเชื้อ เช่น การเชื้อเอชไอวี (HIV) วัณโรค โรคเชื้อรา เป็นต้น
- ภาวะขาดไทรอยด์ ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยผิดปกติกะทันหัน
- ภาวะไตวาย
การวินิจฉัย Cardiac Tamponade
ในเบื้องต้น แพทย์สามารถสังเกตเห็นอาการสำคัญของภาวะบีบรัดหัวใจได้ โดยผู้ป่วยมักจะมีความดันโลหิตต่ำ ชีพจรเต้นแผ่ว มีภาวะความดันในหลอดเลือดดำที่คอ หัวใจเต้นเร็วขึ้นพร้อมกับเสียงหัวใจเบาลง หลังจากนั้น แพทย์จะตรวจเพิ่มเติมด้วยวิธีอื่นเพื่อช่วยวินิจฉัยภาวะบีบรัดหัวใจ เช่น
- การทำเอ็กโคหัวใจ (Echocardiogram)
- การสวนหัวใจข้างขวา
- การเอกซเรย์หน้าอก
- การตรวจวินิจฉัยโรคด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์
- การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Electrocardiography)
- การตรวจวินิจฉัยโรคของหลอดเลือดแดงใหญ่ด้วยเครื่อง Magnetic Resonance Angiogram (MRA) เพื่อตรวจหาความผิดปกติของระบบไหลเวียนโลหิตที่เกิดจากภาวะบีบรัดหัวใจ
การรักษา Cardiac Tamponade
ภาวะ Cardiac Tamponade เป็นภาวะที่จำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน ซึ่งการรักษาจะเน้นไปที่การลดแรงดันรอบบริเวณหัวใจและรักษาอาการที่เกี่ยวข้องอื่น ๆ โดยแพทย์จะทำการเจาะดูดเอาของเหลวออกจากช่องเยื่อหุ้มหัวใจ หรือบางรายอาจต้องผ่าตัดเปิดช่องทรวงอกเพื่อถ่ายเทเลือดหรือเอาลิ่มเลือดที่อุดตันออกหากผู้ป่วยมีบาดแผลทะลุเข้าไปในทรวงอก และอาจทำการตัดเยื่อบุหัวใจเพื่อลดแรงดันภายในหัวใจ
ในขณะทำการรักษา ผู้ป่วยอาจได้รับออกซิเจน สารน้ำ หรือยาชนิดต่าง ๆ เพื่อช่วยเพิ่มความดันโลหิต หากผู้ป่วยมีอาการคงที่แล้ว แพทย์อาจมีการตรวจด้านอื่น ๆ เพิ่มเติม เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงของภาวะ Cardiac Tamponade และทำการรักษาในขั้นต่อไป
ภาวะแทรกซ้อนของ Cardiac Tamponade
ผู้ที่มีภาวะ Cardiac Tamponade อาจมีภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น ภาวะหัวใจล้มเหลว น้ำท่วมปอด เส้นเลือดแดงใหญ่ฉีกขาด เกิดความเสียหายบริเวณเส้นเลือด การติดเชื้อ เกิดอาการช็อค หรืออาจมีภาวะแทรกซ้อนอันตรายอื่น ๆ ที่นำไปสู่การเสียชีวิตได้
การป้องกัน Cardiac Tamponade
เนื่องจากภาวะ Cardiac Tamponade เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ จึงยากต่อการป้องกัน แต่อาจลดความเสี่ยงได้โดยการเข้ารับการตรวจสุขภาพเป็นประจำ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ซึ่งอาจจะช่วยลดความเสี่ยงต่อโรคต่าง ๆ ที่อาจนำไปสู่ภาวะบีบรัดหัวใจได้ อย่างไรก็ตาม การรู้เท่าทันปัจจัยเสี่ยงของตนเองอาจช่วยให้ได้รับการวินิจฉัยและการรักษาอย่างรวดเร็ว
