ยาแพ้แก้เด็กเป็นหนึ่งในวิธีบรรเทาอาการจากโรคภูมิแพ้ที่มีประสิทธิภาพ แต่ผู้ปกครองหลายคนอาจไม่แน่ใจว่าควรเลือกใช้ยาแก้แพ้ชนิดใดจึงจะเหมาะกับอาการของลูกน้อย และอาจกังวลว่ายาจะปลอดภัยต่อร่างกายของลูกหรือไม่ บทความนี้จึงอยากมาแนะนำตัวอย่างยาแก้แพ้เด็ก พร้อมแนวทางใช้ยาอย่างปลอดภัยกัน
ยาแก้แพ้ (Antihistamines) นั้นใช้ในการบรรเทาอาการแพ้อย่างภูมิแพ้อากาศ ลมพิษ แมลงกัดต่อย ไปจนถึงอาการจากโรคหวัด ตัวยาจะช่วยยับยั้งการหลั่งสารฮิสตามีนอันเป็นต้นเหตุของอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล จาม คันตา ผื่นลมพิษ หรือน้ำตาไหลหลังได้รับสารก่อภูมิแพ้เข้าสู่ร่างกาย โดยยาแก้แพ้จะมีทั้งที่หาซื้อได้เองและสั่งจ่ายโดยแพทย์ แต่ในบทความนี้จะเน้นไปที่ยาซึ่งหาซื้อได้เอง
ยาแก้แพ้เด็กที่หาซื้อได้เองมีอะไรบ้าง
โดยทั่วไป ยาแก้แพ้เด็กมีจำหน่ายในหลายรูปแบบด้วยกัน เช่น ยาเม็ด ยาแคปซูล หรือยาน้ำเชื่อม ซึ่งส่วนใหญ่จะแนะนำให้ใช้ในเด็กอายุ 2 ปีขึ้นไป โดยตัวอย่างยาที่ผู้ปกครองอาจเลือกให้บุตรหลานใช้ได้ก็เช่น
1. ยาแก้แพ้เด็กชนิดที่ทำให้ง่วง
ยาในกลุ่มนี้จัดเป็นยาแก้แพ้รุ่นแรกที่ส่งผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการง่วงซึมตามมา โดยยามักออกฤทธิ์ภายใน 30–60 นาที และฤทธิ์ของยาอาจคงอยู่นานประมาณ 6 ชั่วโมง ตัวอย่างยาแก้แพ้ชนิดทำให้ง่วงที่นำมาใช้กับผู้ป่วยเด็กก็เช่น
- ยาคลอเฟนิรามีน (Chlorpheniramine: C.P.M.) ใช้ได้ในเด็กอายุ 1 ปีขึ้นไป
- ยาบรอมเฟนิรามีน (Brompheniramine) ใช้ได้ในเด็กอายุ 2 ปีขึ้นไป
การรับประทานยาแก้แพ้กลุ่มนี้อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียง เช่น ปากแห้ง ตาแห้ง จมูกแห้ง มองเห็นเป็นภาพเบลอ ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ เสมหะเหนียวข้น ความดันโลหิตต่ำ ท้องผูก หรือมีปัญหาในการปัสสาวะ และเนื่องจากตัวยาส่งผลให้ง่วง ผู้ปกครองจึงไม่ควรปล่อยให้เด็กคลาดสายตาจนกว่าเด็กจะหลับ เพราะอาจเสี่ยงต่อการหกล้มหรืออุบัติเหตุได้โดยเฉพาะเด็กเล็ก
2. ยาแก้แพ้เด็กชนิดที่ไม่ทำให้ง่วง
ยาแก้แพ้รุ่นที่ 2 นั้นถูกพัฒนาจนทำให้รับประทานแล้วเกิดผลข้างเคียงน้อยลง โดยมักไม่มีอาการง่วงซึมตามมา เนื่องจากตัวยาเข้าสู่สมองได้น้อยกว่า แต่ใช่ว่าอาการข้างเคียงนี้จะไม่เกิดขึ้นเลย เพราะผู้ป่วยบางรายก็ยังมีอาการง่วงซึมอยู่บ้าง
ทั้งนี้ ยาในกลุ่มนี้จะออกฤทธิ์ได้นานถึง 24 ชั่วโมง และยังมีฤทธิ์ต้านการอักเสบรวมอยู่ด้วย แต่ประสิทธิภาพในการบรรเทาอาการอาจไม่เทียบเท่ายาแก้แพ้รุ่นแรก ยกตัวอย่างเช่น
- ยาเซทิริซีน (Cetirizine) ใช้ได้ในเด็กอายุ 6 ปีขึ้นไป
- ยาลอราทาดีน (Loratadine) ใช้ได้ในเด็กอายุ 2 ปีขึ้นไป
- ยาเฟกโซเฟนาดีน (Fexofenadine) ใช้ได้ในเด็กอายุ 2 ปีขึ้นไป
ใช้ยาแก้แพ้เด็กอย่างไรให้ปลอดภัยต่อลูกน้อย
ก่อนจะให้ลูกรักรับประทานยาแก้แพ้ชนิดใดก็ตาม ผู้ปกครองควรอ่านฉลากบรรจุภัณฑ์ยาแต่ละชนิดให้ละเอียดและปฏิบัติตามคำแนะนำและคำเตือนบนฉลากอย่างเคร่งครัด หากมีข้อสงสัยในการใช้ยา ปริมาณยา หรือระยะเวลาในการใช้ยา ควรไปปรึกษาเภสัชกรหรือแพทย์ผู้แลก่อนเสมอ โดยเฉพาะเด็กที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคตับ โรคไต และโรคลมชัก
ยิ่งไปกว่านั้น ยาแก้หวัดคัดจมูกบางชนิดอาจเป็นยาสูตรผสมที่มีส่วนประกอบของยาแก้แพ้รวมอยู่แล้ว หากเด็กรับประทานยาแก้แพ้เพิ่มไปอีกอาจเป็นการใช้ยาซ้ำซ้อน ทำให้ได้รับยาเกินปริมาณที่เหมาะสมจนอาจเป็นอันตรายต่อร่างกายได้
หากลูกน้อยรับประทานยาแก้แพ้เด็กแล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรพาไปพบแพทย์เพื่อวางแผนการรักษาให้ตรงจุดมากขึ้น โดยแพทย์อาจสั่งจ่ายยาชนิดอื่น ๆ หรือแนะนำให้ฉีดวัคซีนภูมิแพ้ (Allergen Immunotherapy) เพื่อป้องกันและบรรเทาอาการแพ้ในระยะยาวตามที่แพทย์เห็นสมควร
ทั้งนี้ นอกเหนือจากการใช้ยาแก้แพ้เด็กแล้ว การจดบันทึกหรือหมั่นสังเกตชนิดของสารก่อภูมิแพ้ที่ตัวเด็กแพ้และคอยหลีกเลี่ยงสารดังกล่าวอยู่เสมอก็เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดโอกาสของโรคภูมิแพ้และลดการรับประทานยาแก้แพ้ได้ในอนาคต
