ประโยชน์ของเบคกิ้งโซดา วัตถุดิบคู่บ้านและข้อควรรู้ก่อนใช้

ประโยชน์ของเบคกิ้งโซดา (Baking Soda) มีหลากหลาย โดยเบคกิ้งโซดามีลักษณะเป็นผงสีขาวและมีคุณสมบัติเป็นด่าง หลายคนมีติดบ้านไว้เพื่อใช้เป็นสารที่ทำให้ขึ้นฟู (Chemical Leavener) ในเมนูขนมอบต่าง ๆ เช่น เค้ก ขนมปัง คุกกี้ ซึ่งเบคกิ้งโซดาช่วยให้ขนมมีเนื้อนุ่มและเบา 

นอกจากนี้ เบคกิ้งโซดาหรืออาจรู้จักในชื่อโซเดียมไบคาร์บอเนต (Sodium Bicarbonate) มีคุณสมบัติในการขจัดคราบสกปรกได้ดี จึงนิยมใช้เป็นส่วนประกอบของยาสีฟันและผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดต่าง ๆ และสามารถนำเบคกิ้งโซดามาใช้ขจัดกลิ่นไม่พึงประสงค์ได้อีกด้วย บทความนี้ได้รวบรวมเรื่องราวเกี่ยวกับประโยชน์และวิธีใช้เบคกิ้งโซดาที่คุณอาจไม่เคยรู้มาฝากกัน

7 ประโยชน์ของเบคกิ้งโซดาที่คุณอาจไม่เคยรู้ 

นอกจากใช้เป็นสารเพิ่มความฟูในขนมแล้ว ประโยชน์ของเบคกิ้งโซดาที่หลายคนอาจไม่เคยรู้ มีดังนี้

1. ช่วยให้ช่องปากสะอาด

เบคกิ้งโซดามีคุณสมบัติช่วยลดการสะสมของแบคทีเรียในช่องปาก โดยผลวิจัยพบว่าการแปรงฟันด้วยยาสีฟันที่มีส่วนผสมของเบคกิ้งโซดาอาจช่วยลดการเกิดคราบพลัค (Plaque) ซึ่งเป็นแผ่นคราบจุลินทรีย์จากการสะสมของแบคทีเรียในช่องปากได้ ซึ่งหากมีคราบพลัคที่ผิวฟันเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดปัญหาฟันผุและโรคเหงือกได้

นอกจากนี้ เบคกิ้งโซดายังช่วยทำให้ลมหายใจสดชื่นและช่วยให้ฟันดูขาวขึ้น โดยการบ้วนปากด้วยเบคกิ้งโซดาครึ่งช้อนชาผสมน้ำสะอาดครึ่งแก้ว (120 มิลลิตร) หรือผสมเบคกิ้งโซดา 2 ช้อนชาและเกลือ 1 ช้อนชาในน้ำอุ่น 1 แก้ว (230 มิลลิตร) ใช้กลั้วปากแทนน้ำยาบ้วนปากได้

2. รักษาแผลในปาก

แผลในปาก (Canker Sore) หรือที่หลายคนเรียกว่าร้อนใน เป็นแผลขนาดเล็กที่เกิดขึ้นบริเวณเนื้อเยื่ออ่อนในช่องปาก เหงือก ด้านในของริมฝีปาก แก้ม หรือลิ้น มักทำให้เกิดความเจ็บปวดและรับประทานอาหารหรือพูดลำบากขึ้น 

แผลในปากอาจเกิดจากการแปรงฟันแรงเกินไป การใช้ยาสีฟันและน้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนประกอบของสารโซเดียมลอริลซัลเฟต การขาดวิตามินหรือแร่ธาตุบางชนิด และการติดเชื้อ ซึ่งตามปกติแล้วแผลในปากมักหายได้ภายใน 1–2 สัปดาห์ การบ้วนปากด้วยน้ำเกลือหรือเบคกิ้งโซดา 1 ช้อนชาผสมน้ำครึ่งแก้วกลั้วปากวันละครั้งจะช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น

3. กำจัดกลิ่นไม่พึงประสงค์

เบคกิ้งโซดาสามารถกำจัดกลิ่นไม่พึงประสงค์ได้ ไม่ว่าจะเป็นกลิ่นกายหรือกลิ่นเหม็นตกค้างในครัว โดยปกติแล้ว เหงื่อของเราจะไม่มีกลิ่น แต่เมื่อเหงื่อผสมกับแบคทีเรียที่อยู่บนผิวหนังจะทำให้เกิดกลิ่นตัว เนื่องจากแบคทีเรียจะเปลี่ยนให้เหงื่อมีค่าเป็นกรด เบคกิ้งโซดาที่มีค่าเป็นด่างจึงเป็นสารระงับกลิ่นกายที่นิยมใช้เป็นส่วนประกอบในผลิตภัณฑ์กำจัดกลิ่นกาย เพราะช่วยปรับสมดุลความเป็นกรดด่างที่ทำให้เกิดกลิ่นไม่พึงประสงค์ได้

ไม่เพียงเท่านั้น เบคกิ้งโซดายังช่วยกำจัดกลิ่นเหม็นจากอาหารในตู้เย็นได้อีกด้วย โดยนำเบคกิ้งโซดาปริมาณเล็กน้อยใส่ถ้วย และนำไปวางไว้ในตู้เย็น จะช่วยกำจัดกลิ่นไม่พึงประสงค์ในตู้เย็นได้

4. ขจัดสิ่งสกปรกได้ดี

ประโยชน์ของเบคกิ้งโซดาอีกข้อหนึ่งคือเป็นสารทำความสะอาด โดยนำมาใช้ล้างผักและผลไม้เพื่อกำจัดสารตกค้างจากยาฆ่าแมลง และใช้ขจัดคราบสกปรกฝังแน่น ไม่ว่าจะเป็นคราบบนเสื้อผ้า เครื่องครัว หรือสุขภัณฑ์

การทำความสะอาดอุปกรณ์ที่ใช้ในครัวด้วยเบคกิ้งโซดาจะช่วยขจัดคราบสกปรกและลดการสะสมของแบคทีเรียหรือเชื้อรา โดยผสมน้ำปริมาณเล็กน้อยเข้ากับเบคกิ้งโซดาและน้ำมะนาวหรือน้ำส้มสายชูในสัดส่วนเท่ากัน ใช้ผ้าขนหนูหรือฟองน้ำชุบและนำไปเช็ดคราบสกปรกตามจุดต่าง ๆ เช่น ในไมโครเวฟ เตาอบ แก้วกาแฟ และกระเบื้องในครัว

เบคกิ้งโซดาใช้ขจัดคราบสกปรกในห้องน้ำและสุขภัณฑ์ได้ เพียงใช้ผ้าหรือฟองน้ำชุบน้ำที่ผสมเบคกิ้งโซดาไว้ นำมาเช็ดคราบสกปรกออก ทิ้งไว้ 15–20 นาทีแล้วใช้ผ้าชุบน้ำหมาด ๆ เช็ดออก รวมถึงใช้ขจัดคราบเปื้อนบนเสื้อผ้าได้ด้วย โดยผสมเบคกิ้งโซดา 110 กรัมกับผลิตภัณฑ์ซักผ้าที่ใช้ปกติ โดยเบคกิ้งโซดาที่มีคุณสมบัติเป็นด่างจะทำปฏิกิริยากับกรดในคราบสกปรก จึงช่วยให้คราบหลุดออกง่ายและทำให้ผ้าขาวขึ้น

5. ลดอาการระคายเคืองของผิว

ประโยชน์ของเบคกิ้งโซดาต่อผิวหนังมีหลายประการ โดยช่วยบรรเทาอาการคัน ผื่นแดง และแสบร้อนผิวจากสาเหตุต่าง ๆ ได้แก่

• การถูกแมลงกัดต่อย เช่น ผึ้งและยุง โดยใช้เบคกิ้งโซดาผสมน้ำเล็กน้อยทาลงบนผิวบริเวณที่ถูกแมลงกัดต่อย ทิ้งไว้ 10–20 นาที แล้วล้างออก 
• การแพ้ที่เกิดจากต้นไม้มีพิษ เช่น พอยซันโอ๊ค (Poison Oak) พอยซันไอวี่ (Poison Ivy) และพอยซันซูแมค (Poison Sumac) การใช้เบคกิ้งโซดาอาจช่วยบรรเทาอาการคันและระคายเคืองในเบื้องต้นได้
• โรคผิวหนังอักเสบ (Eczema) โดยผสมเบคกิ้งโซดาลงในอ่างอาบน้ำ จะช่วยลดอาการคัน
• บรรเทาอาการระคายเคืองจากโรคอื่น ๆ เช่น ริดสีดวงทวาร และโรคอีสุกอีใส

6. บรรเทาอาการปวดเข่าจากข้อเสื่อม (Osteoarthritis)

ข้อเสื่อมเกิดจากการเสื่อมสภาพของข้อต่อกระดูกจากปัจจัยต่าง ๆ เช่น อายุที่มากขึ้น การบาดเจ็บ หรือความผิดปกติของโครงสร้างข้อต่อ ซึ่งทำให้เกิดอาการเจ็บและตึงบริเวณข้อต่อ บางคนอาจมีอาการบวมและขยับข้อต่อลำบาก

ในทางการแพทย์มีการใช้เบคกิ้งโซดาหรือโซเดียมไบคาร์บอเนตเป็นยาในการรักษาอาการข้อเสื่อม โดยผลการศึกษาชิ้นหนึ่งเปรียบเทียบการฉีดโซเดียมไบคาร์บอเนตกับการฉีดยาเมทิลเพร็ดนิโซโลน (Methylprednisolone) เพื่อบรรเทาอาการข้อเสื่อม พบว่าการฉีดโซเดียมไบคาร์บอเนตต่อเนื่องเป็นเวลา 3 เดือนช่วยให้อาการปวดของผู้ป่วยดีขึ้น

7. บรรเทาผลข้างเคียงจากการรักษามะเร็ง

ประโยชน์ของเบคกิ้งโซดาที่หลายคนอาจไม่เคยทราบมาก่อนคือช่วยบรรเทาผลข้างเคียงจากการฉายแสง (Radiation Therapy) เพื่อรักษามะเร็ง โดยผลข้างเคียงจากการรักษาเฉพาะที่ เช่น การฉายแสงบริเวณศีรษะและคอ อาจทำให้มีอาการปากแห้ง รู้สึกเจ็บหรือมีแผลในช่องปากและลำคอ เหงือกและลำคอบวม

สมาคมโรคมะเร็งสหรัฐอเมริกา (American Cancer Society) แนะนำให้กลั้วปากด้วยน้ำผสมเบคกิ้งโซดาและเกลือทุก 1–2 ชั่วโมง โดยใช้เบคกิ้งโซดาและเกลืออย่างละ 1 ช้อนชาผสมกับน้ำอุ่นประมาณ 1 ลิตร จะช่วยบรรเทาผลข้างเคียงในช่องปากได้

นอกจากนี้ เบคกิ้งโซดายังมีประโยชน์ในการบรรเทาอาการคันผิวหนังที่อาจเกิดจากตัวโรคมะเร็งเอง หรือการรักษามะเร็งด้วยเคมีบำบัดและการใช้ยาบางชนิด โดยผสมเบคกิ้งโซดา ข้าวโอ๊ต หรือน้ำมันสำหรับอาบน้ำลงในอ่างอาบน้ำ และใช้เบคกิ้งโซดาแทนผลิตภัณฑ์ระงับกลิ่นกายเพื่อลดอาการระคายเคือง

ข้อควรระวังในการใช้เบคกิ้งโซดา

นอกจากประโยชน์ของเบคกิ้งโซดาที่กล่าวมา ก็มีข้อควรรู้และผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้เบคกิ้งโซดาเช่นกัน โดยอาจทำให้เกิดอาการเล็กน้อยไปจนถึงอาการรุนแรง ขึ้นอยู่กับแต่ละคน

ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับระดับโซเดียมในร่างกายหรือมีโรคประจำตัวอื่น ๆ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้เบคกิ้งโซดา รวมทั้งผู้ที่ใช้ยารักษาโรคอื่นอยู่ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้เช่นกัน เพราะเบคกิ้งโซดาอาจส่งผลต่อการดูดซึมของยา โดยเฉพาะยาต้านการแข็งตัวของเลือด (Blood Thinners) และอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงในผู้ที่ใช้ยารักษาโรคบางชนิด ซึ่งผลข้างเคียงที่พบบ่อย ได้แก่ ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน และท้องเสีย

นอกจากนี้ การรับประทานเบคกิ้งโซดามากเกินไปหรือใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจส่งผลเสียต่อสุขภาพและนำไปสู่โรคต่าง ๆ ดังนี้

• กัดกร่อนชั้นเคลือบฟัน (Enamel) หากผสมเบคกิ้งโซดากับกรดเพื่อฟอกฟันขาวด้วยตัวเอง
• ปัญหาระบบทางเดินหายใจ
• โรคหัวใจ
• ปัญหาเกี่ยวกับเส้นประสาทและสมอง
• อาการชักและไตวาย เนื่องจากเบคกิ้งโซดาประกอบด้วยโซเดียมสูง 
• ภาวะไม่สมดุลของแร่ธาตุในร่างกาย (Electrolyte Imbalances)
• ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ (Hypokalemia)

ประโยชน์ของเบคกิ้งโซดามีมากกว่าแค่เป็นวัตถุดิบในครัวเรือน แต่ยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพหลายด้าน โดยทั่วไป เบคกิ้งโซดาที่เปิดใช้แล้วสามารถเก็บได้ 6 เดือนถึง 1 ปี โดยเก็บในที่แห้งและเย็น และควรตรวจสอบวันหมดอายุทุกครั้งก่อนนำมาใช้ หากมีอาการหายใจลำบากและหัวใจเต้นเร็วผิดปกติหลังใช้เบคกิ้งโซดา ควรไปพบแพทย์ทันที