สาเหตุของอาการ ปวดหัว
สมาคมปวดศีรษะนานาชาติ (The International Headache Society: IHS) แบ่งสาเหตุของอาการปวดหัวออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่ เพื่อช่วยให้แพทย์วินิจฉัยอาการได้ง่ายขึ้น รักษาได้อย่างตรงจุดและมีประสิทธิภาพมากขึ้น
อาการปวดศีรษะแบบปฐมภูมิ (Primary Headache) เป็นอาการปวดที่ยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัดและไม่ใช่อาการปวดจากโรคประจำตัว แต่คาดว่าน่าจะมาจากระบบรับความรู้สึกมีความผิดปกติหรือไวกว่าปกติ อาการปวดศีรษะประเภทนี้อาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับสารเคมี เส้นประสาท หรือเส้นเลือดในสมองรอบกระโหลกศีรษะ กล้ามเนื้อของศีรษะและต้นคอ อาการปวดศีรษะประเภทนี้ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยในบางราย ยกเว้นผู้ป่วยที่มีอาการเป็นครั้งคราวและรักษาหายได้เร็ว อาการปวดหัวอาจเกิดพร้อมกันได้หลายประเภทในเวลาเดียวกัน อย่างไรก็ตาม อาการปวดหัวประเภทนี้อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกโรคที่ซ่อนอยู่ ตัวอย่างอาการปวดศีรษะปฐมภูมิที่พบบ่อย เช่น ปวดศีรษะไมเกรน ปวดศีรษะคลัสเตอร์ หรือปวดหัวจากกล้ามเนื้อเกร็งตัว
อาการปวดศีรษะแบบทุติยภูมิ (Secondary Headache) เป็นอาการปวดหัวมาจากโรคหรือความผิดปกติของโครงสร้างบริเวณศีรษะและคอ ซึ่งรุนแรงแตกต่างกันและอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น
- โรคไซนัสอักเสบ
- การฉีกขาดของหลอดเลือดแดง
- โรคหลอดเลือดสมองโป่งพอง
- ภาวะลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ
- เนื้องอกในสมอง
- ภาวะขาดน้ำ
- ปัญหาผิดปกติของฟัน
- การติดเชื้อที่หูชั้นกลาง
- อาการเมาค้าง
- ภาวะความดันเลือดสูง
- ภาวะสมองขาดเลือด
อาการปวดศีรษะจากเส้นประสาทและอื่น ๆ (Cranial Neuralgias, Facial Pain and Other Headaches) เป็นอาการปวดเนื่องจากเกิดจากการอักเสบของเส้นประสาทสมอง 1 ใน 12 เส้น ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อและเป็นตัวส่งสัญญาณความรู้สึกระหว่างสมองกับศีรษะหรือคอ อาการปวดหัวประเภทนี้ที่พบบ่อย เช่น อาการปวดศีรษะที่เกิดจากประสาทสมองเส้นที่ 5 (Trigeminal Neuralgia) ซึ่งควบคุมความรู้สึกบนใบหน้า อาจทำให้เกิดอาการปวดบริเวณใบหน้าอย่างรุนแรงเมื่อมีการอักเสบหรือการระคายเคือง
แม้อาการปวดหัวเป็นอาการที่พบได้บ่อยในทุกคน แต่อาจมีโรคอื่นซ่อนอยู่ซึ่งเป็นอันตรายต่อสุขภาพในระยะยาว ผู้ป่วยควรรีบไปพบแพทย์ทันทีหากมีอาการดังต่อไปนี้
- มีอาการปวดหัวอย่างรุนแรง
- ปวดในลักษณะที่ไม่เคยเป็นมาก่อน
- มีอาการปวดหัวฉับพลัน
- ปวดมากขึ้นเมื่อมีการออกแรง ไอ ก้มตัว หรือขณะมีเพศสัมพันธ์ รวมไปถึงมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น
มีอาการคลื่นไส้และอาเจียนเรื้อรัง
- ไข้ขึ้นหรือมีอาการคอแข็ง ซึ่งอาการคอแข็งนี้อาจเกี่ยวข้องกับสาเหตุอื่น เช่น โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบหรือโรคหลอดเลือดสมองโป่ง แต่ส่วนใหญ่มักจะเกิดจากการหดเกร็งของกล้ามเนื้อหรืออักเสบ
- อาการปวดหัวเกี่ยวข้องกับการบาดเจ็บที่หัวอย่างรุนแรง ลื่นล้ม เกิดอาการชัก
- มีปัญหาทางด้านสายตา การพูด หรือบุคลิกภาพ
- กระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันหรือการทำงาน