โทษของสุราต่อสุขภาพมีหลายด้าน ทั้งอาการที่เกิดขึ้นไม่นานหลังดื่มสุรา เช่น เวียนหัว คลื่นไส้ อาเจียน ทรงตัวไม่อยู่ เกิดอุบัติเหตุ ไปจนถึงผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาวหากดื่มสุราเป็นประจำ เช่น ปัญหาต่อระบบย่อยอาหาร ตับ ตับอ่อน หัวใจ สมอง ระบบสืบพันธุ์ สภาวะจิตใจ และคุณภาพชีวิตโดยรวม
หลายคนเข้าใจว่าการดื่มสุราปริมาณน้อย ๆ หรือดื่มไม่เกินหน่วยมาตรฐาน (Standard Drink) ที่แนะนำต่อวันจะไม่ส่งผลเสียใด ๆ ต่อสุขภาพ แต่ความจริงแล้ว ไม่ว่าจะดื่มปริมาณเท่าใดก็เกิดโทษต่อสุขภาพได้ หากยิ่งดื่มปริมาณมากและดื่มเป็นประจำจะยิ่งมีผลเสียต่อสุขภาพเร็วขึ้น และมีความรุนแรงมากขึ้น ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคเรื้อรังและการเสียชีวิตได้
รู้ทันโทษของสุรา
โทษของสุราต่อร่างกายแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ดังนี้
1. โทษของสุราในระยะสั้น
โทษของสุราประเภทนี้จะเกิดขึ้นภายในเวลาไม่นานหลังดื่ม โดยอาการมักเกิดขึ้นเร็วและหายได้เองเมื่อเวลาผ่านไป เช่น
- รู้สึกผ่อนคลาย มีความสุข ไปจนถึงอารมณ์แปรปรวน เช่น เศร้าเสียใจ หงุดหงิดง่าย ตัดสินใจโดยไม่ยั้งคิด
- การพูดเปลี่ยนไป เช่น พูดยานคาง คุยเก่งกว่าปกติ พูดไม่ชัด พูดไม่รู้เรื่อง หรือส่งเสียงโวยวาย
- ทรงตัวไม่อยู่ เดินเซ มักจะหกล้มหากไม่มีคนประคอง
- การรับรู้ลดลง ตาพร่า ได้ยินเสียงรอบข้างไม่ชัดเจน
- ปวดหัว เวียนหัว
- คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
- ปวดปัสสาวะง่าย กลั้นปัสสาวะไม่อยู่
- ง่วงนอน หลับโดยไม่รู้ตัว มักจะจำเรื่องราวหลังตื่นไม่ได้เลยหรือจำได้ไม่ชัดเจน
- เมาค้าง (Hangover) ซึ่งมักเกิดขึ้นตอนเช้าหลังการดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากคืนก่อนหน้า
- เกิดการบาดเจ็บจากการทำร้ายตัวเอง การทะเลาะเบาะแว้งกับคนรอบข้าง และอุบัติเหตุบนท้องถนนในกรณีที่เมาแล้วขับ ซึ่งทำให้ตัวเองและผู้อื่นได้รับบาดเจ็บ หรืออาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต
2. โทษของสุราในระยะยาว
โทษของสุราในระยะยาวส่งผลเสียต่อการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการรุนแรง หรือนำไปสู่โรคเรื้อรัง เช่น
โรคตับ
โทษของสุราต่อตับในระยะแรกคือทำให้ตับสลายไขมันได้น้อยลง ไขมันจึงสะสมในตับ นำไปสู่ภาวะไขมันพอกตับ ซึ่งช่วงแรกอาจไม่มีอาการใด ๆ แต่หากดื่มสุราปริมาณมากเป็นประจำจะทำให้ตับโต และเกิดการอักเสบ
หากยังดื่มสุราอย่างต่อเนื่องและไม่ได้รับการรักษาจะทำให้เกิดการสะสมของพังผืดในตับ ทำให้เกิดภาวะตับแข็งที่ทำให้ตับเสียหายถาวร ซึ่งอาจทำให้ตับวาย และนำไปสู่มะเร็งตับได้
โรคอ้วนลงพุง
น้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นเป็นโทษของสุราอีกข้อหนึ่งที่เกิดจากหลายปัจจัย การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากอาจทำให้ระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลในร่างกายสูงขึ้น ซึ่งส่งผลต่อการทำงานของระบบเผาผลาญ และทำให้รู้สึกหิวง่าย และอยากรับประทานอาหารที่ให้พลังงานสูง
การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ยังทำให้ตับลดการเผาผลาญไขมันลง เพื่อไปกำจัดปริมาณแอลกอฮอล์ในร่างกายแทน จึงอาจทำให้เกิดไขมันสะสมที่หน้าท้องมากขึ้น และนำไปสู่ภาวะอ้วนลงพุง นอกจากนี้ แอลกอฮอล์ 1 กรัม จะให้พลังงาน 7 แคลอรี หากดื่มสุราที่ผสมน้ำเชื่อมหรือน้ำผลไม้ ก็จะยิ่งเพิ่มความเสี่ยงของโรคอ้วนมากขึ้น
โรคเกี่ยวกับตับอ่อน
โทษของสุราส่งผลโดยตรงต่อตับอ่อน โดยสารที่เกิดระหว่างกระบวนการย่อยสลายแอลกอฮอล์จะมีพิษต่อตับอ่อน ทำให้เซลล์ของตับอ่อนถูกทำลาย จึงเกิดภาวะตับอ่อนอักเสบ ซึ่งหากดื่มสุราอย่างต่อเนื่อง อาจทำให้ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง และอาจนำไปสู่โรคมะเร็งตับอ่อนได้
ปัญหาระบบการย่อยอาหาร
การดื่มสุราปริมาณมากอาจทำให้เกิดความผิดปกติต่อระบบย่อยอาหาร เช่น ท้องอืด แน่นท้อง มีแก๊สในกระเพาะอาหารมาก ท้องเสีย ท้องผูก ซึ่งอาจนำไปสู่โรคริดสีดวงทวาร และแผลในกระเพาะอาหาร (Peptic Ulcer)
นอกจากนี้ การดื่มสุรายังไปขัดขวางการย่อยอาหารและการดูดซึมสารอาหารต่าง ๆ ในลำไส้ ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะขาดสารอาหาร หากดื่มสุราอย่างหนักเป็นเวลานานและไม่ได้รับการรักษา
โรคเบาหวาน
ตับอ่อนทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนอินซูลินที่ช่วยควบคุมกระบวนการทำงานของน้ำตาลในร่างกาย โทษของสุราอาจทำให้ตับอ่อนอักเสบเรื้อรังและเกิดความเสียหายจนไม่สามารถผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้ จะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง และเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานตามมา
โรคหัวใจและหลอดเลือด
การดื่มสุราเป็นประจำจะเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคเกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือด เช่น ความดันโลหิตสูง การสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายทำได้ยากขึ้น นำไปสู่โรคหลอดเลือดสมอง โรคหัวใจ เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจขาดเลือด หัวใจวาย กล้ามเนื้อหัวใจผิดปกติ
นอกจากนี้ โทษของสุราอาจทำให้เกิดอาการอ่อนเพลีย และภาวะโลหิตจางเนื่องจากการดื่มสุราจะทำให้การดูดซึมวิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ จากอาหารที่เรารับประทานน้อยลง
ปัญหาการนอนหลับ สมอง และสุขภาพจิต
การดื่มสุราส่งผลเสียต่อคุณภาพของการนอนหลับในระยะยาว และทำให้ความสามารถเกี่ยวกับความคิด การตัดสินใจ และความจำแย่ลง และอาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคทางสมอง เช่น ความจำเสื่อม
นอกจากนี้ คนที่มีโรคจิตเวช เช่น โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล โรคไบโพลาร์ และกลุ่มอาการผิดปกติเกี่ยวกับการนอนหลับที่ดื่มสุราเป็นประจำ อาจทำให้อาการของโรคที่เป็นอยู่แย่ลงได้
ปัญหาระบบสืบพันธุ์ และอันตรายต่อทารก
โทษของสุราส่งผลเสียต่อระบบสืบพันธุ์หลายด้าน เช่น การผลิตฮอร์โมนเพศผิดปกติ รอบเดือนผิดปกติ ความต้องการทางเพศลดลง เกิดภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะมีบุตรยากได้
การดื่มสุราขณะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร ไม่เพียงแต่ส่งผลเสียต่อตัวผู้ดื่ม แต่อาจเพิ่มความเสี่ยงของการแท้ง คลอดก่อนกำหนด ภาวะตายคลอด (Stillbirth) และความผิดปกติทางสติปัญญา พัฒนาการ และการเรียนรู้ของทารกหลังคลอด
ระบบภูมิคุ้มกันแย่ลง
โทษของสุราส่งผลต่อการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน โดยผู้ที่ดื่มสุราอย่างหนักเป็นประจำจะมีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง เสี่ยงต่อการติดเชื้อและเกิดอาการเจ็บป่วยง่ายขึ้น เช่น ปอดบวม และวัณโรค มากกว่าคนที่ไม่ได้ดื่ม
นอกจากนี้ โทษของสุรายังอาจทำให้เกิดมะเร็งชนิดอื่น ๆ เช่น มะเร็งเต้านม มะเร็งช่องปาก ลำคอ และหลอดอาหาร มะเร็งลำไส้ใหญ่
พิษสุราเรื้อรัง และภาวะถอนพิษสุรา
การดื่มสุราปริมาณมากเป็นประจำ จะทำให้ร่างกายเคยชินกับปริมาณแอลกอฮอล์ และอยากดื่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ซึ้งอาจนำไปสู่ภาวะติดสุรา และภาวะพิษสุราเรื้อรังจนไม่สามารถเลิกดื่มได้ หากเลิกดื่มอย่างกะทันหันอาจอาการถอนพิษสุรา (Alcohol Withdrawal) ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
แม้จะมีข้อแนะนำในการดื่มสุราไม่เกิน 1 ดื่มมาตรฐานต่อวันสำหรับผู้หญิง และ 2 ดื่มมาตรฐานต่อวันสำหรับผู้ชาย แต่โทษของสุราสามารถเกิดขึ้นได้ตั้งแต่ที่เริ่มดื่ม ทั้งนี้ ควรหลีกเลี่ยงการดื่มสุราตอนท้องว่าง ค่อย ๆ ดื่มทีละน้อย โดยไม่ดื่มกับเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนหรือยา และดื่มน้ำเปล่าตามมาก ๆ รวมทั้งไม่ขับขี่ยานพาหนะหลังดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดผลเสียต่อสุขภาพและอุบัติเหตุหลังการดื่มสุรา
ผู้ที่ต้องการเลิกเหล้า หรือมีอาการติดสุรา ควรปรึกษาแพทย์ที่สถานพยาบาลใกล้บ้าน หรือติดต่อหรือหน่วยงานที่ช่วยแนะนำวิธีเลิกดื่มสุราอย่างเหมาะสม เช่น สายด่วน 1413 ศูนย์ปรึกษาเพื่อการเลิกสุราและการเสพติด
