เด็กอายุ 8 ขวบ อุจจาระโดยไม่รู้ตัวในระหว่างวัน เกิดจากอะไร และแก้ไขอย่างไร

สวัสดีค่ะ คุณ suree14,

                       โดยปกติเมื่อเด็กอายุมากว่า 4 ขวบขึ้นไปแล้ว จะสามารกลั้นอุจจาระและถ่ายอุจจาระเมื่อพร้อมที่จะถ่ายได้ แต่หากอายุ 8 ขวบแล้ว ยังมีอาการถ่ายอุจจาระเล็ด (Fecal soiling) คือออกมาโดยไม่สามารถกลั้นได้ ซึ่งอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ

                        1.กลุ่มที่มีสาเหตุจากภาวะทางร่างกาย เช่น โรคของประสาทไขสันหลัง โรคของระบบสมองส่วนกลางที่ส่งผลต่อการควบคุมการขับถ่าย ซึ่งจะมีประวัติว่าไม่เคยที่จะกลั้นอุจจาระได้เลย หรือไม่สามารถกลั้นอุจจาระได้ในหลายๆ สถานการณ์ ลักษณะอุจจาระออกมาเป็นก้อนปกติ และมักมีพัฒนาการทางสมองล่าช้า

                            นอกจากนี้ยังอาจเกิดจากอุบัติเหตุบางอย่างที่ทำให้กล้ามเนื้อบริเวณทวารหนักได้รับบาดเจ็บ ไม่สามารถทำงานได้เป็นปกติ

                     2. กลุ่มที่เกิดจากภาวะความเครียดหรือปัจจัยทางด้านจิตใจ อาจมีเรื่องบางอย่างที่ส่งผลกระทบทางจิตใจทำให้ขับถ่ายไม่เป็นที่ ขับถ่ายในที่ที่ไม่เหมาะสม และมักพบปัญหาอารมณ์หรือพฤติกรรมอย่างอื่นร่วมด้วย ความเครียดทางจิตใจ เช่น พ่อแม่แยกทางกัน คนใกล้ชิดเสียชีวิต ถูกทำร้ายหรือทารุณกรรม เป็นต้น เด็กกลุ่มนี้มักมีประวัติว่าเคยกลั้นอุจจาระได้เป็นปกติ แต่หลังเกิดเหตุการณ์จึงเริ่มมีปัญหาอุจจาระเล็ด

                     3. กลุ่มที่มีอาการท้องผูกร่วมด้วย ซึ่งเป็นกลุ่มที่พบว่าเป็นสาเหตุบ่อยที่สุด (ประมาณ 85%) โดยปกติแล้วเมื่อเริ่มมีอุจจาระสะสมบริเวณลำไส้ตรง ก็จะทำให้เริ่มรู้สึกที่อยากจะอุจจาระ เด็กที่มีอาการท้องผูกบ่อยๆ หรือชอบกลั้นอุจจาระ เวลาท้องผูกจะทำให้มีอุจจาระสะสมบริเวณลำไส้ตรงมากกว่าปกติ ทำให้มีการยืดขยายออกของลำไส้มากขึ้น การยืดขยายออกของลำไส้มากกว่าปกติจะทำให้ระบบประสาทการรับความรู้สึกว่ามีอุจจาระอยู่ลดลง ทำให้ไม่รู้สึกว่ามีอุจจาระอยู่ และไม่รู้สึกว่าอยากจะถ่ายอุจจาระ เมื่ออุจจาระสะสมนานๆเข้าก็ทำให้อุจจาระเป็นก้อนแข็งและถ่ายลำบาก เมื่อถ่ายแข็งทำให้ถ่ายยากและบางครั้งเจ็บเวลาขับถ่ายอุจจาระ จึงยิ่งทำให้เด็กไม่อยากไปถ่าย พออุจจาระเยอะขึ้น ก้อนอุจจาระที่แข็งถ่ายออกมาไม่ได้ จึงทำให้มีแต่อุจจาระที่มีลักษณะเหลวๆ เท่านั้นที่เล็ดออกมา โดยที่เด็กไม่รู้ตัว 

                     แนะนำว่าควรพาเด็กไปพบกุมารแพทย์เพื่อค้นหาสาเหตุทางร่างกายที่อาจจะทำให้อุจจาระเล็ด และประเมินว่ามีสาเหตุทางจิตใจร่วมด้วยหรือไม่ หากปล่อยทิ้งไว้จะทำให้เด็กไม่มั่นใจในตัวเอง ไม่กล้าแสดงออก วิตกกังวล ส่งผลกับความรู้สึกมีคุณค่าในตัวเอง และอาจทำให้ถูกเพื่อนล้อและรังแกได้

                   ในเบื้องต้น หากน้องมีประวัติของอาการท้องผูกมาก่อน ให้เพิ่มการรับประทานกลุ่มที่กากใยสูงคือ ผักและผลไม้ และให้น้องดื่มน้ำเปล่ามากๆ หากดื่มนมเยอะไป อาจต้องลดปริมาณลงเพราะอาจเป็นสาเหตุให้ท้องผูกได้ ฝึกขับถ่ายให้เป็นเวลา โดยฝึกการนั่งถ่ายในห้องน้ำหลังรับประทานอาหาร 15 นาที โดยนั่งเป็นเวลาอย่างน้อย 5 นาที วันละสองครั้งหลังอาหารเช้าและเย็น แม้ว่าจะไม่ปวดอุจจาระก็ตาม แม้จะถ่ายไม่ออกก็ไม่เป็นไร แต่การนั่งเพื่อเป็นการฝึกการรับรู้ของระบบประสาทรับความรู้สึกบริเวณลำไส้ 

                    แต่หากเด็กยังคงถ่ายอุจจาระที่เป็นก้อนแข็งไม่ออก มีแต่อุจจาระที่เหลวนิ่มออกมา แนะนำให้ไปพบแพทย์ เพื่อใช้ยาที่ช่วยให้อุจจาระนิ่มหรือทำการสวนอุจจาระที่เป็นก้อนแข็งออกมาค่ะ