ความหมาย มดลูกโต

มดลูกโต คือ ภาวะที่มดลูกขยายตัวมากกว่าปกติ โดยอาจเกิดได้จากหลายปัจจัย เช่น การตั้งครรภ์ เนื้องอกในมดลูก โรคมะเร็งบางชนิด เป็นต้น เมื่อเกิดภาวะนี้ขึ้นจะทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไม่สบายตัว หรือรู้สึกหนักบริเวณช่องท้องส่วนล่าง ปกติแล้วภาวะมดลูกโตไม่มีอันตรายร้ายแรง แต่หากมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น มีเลือดออกบริเวณช่องคลอด มีอาการปวดบริเวณกระดูกเชิงกราน เป็นต้น ควรรีบปรึกษาแพทย์ เพราะอาจมีภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายได้

อาการของมดลูกโต

ภาวะมดลูกโตส่วนใหญ่ไม่ใช่การเจ็บป่วยที่ร้ายแรง ซึ่งในบางครั้งอาจไม่แสดงอาการใด ๆ หรืออาจมีอาการดังต่อไปนี้

• เจ็บปวดระหว่างมีเพศสัมพันธ์
• ปวดระหว่างมีประจำเดือน และมีเลือดออกมากกว่าปกติ
• รู้สึกแน่นและหนักบริเวณช่องท้องส่วนล่าง

อย่างไรก็ตาม อาการของภาวะมดลูกโตอาจเป็นสัญญาณของโรคอันตรายอย่างมะเร็งได้ ดังนั้น ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจหากมีอาการผิดปกติอื่น ๆ ดังต่อไปนี้ ร่วมกับอาการข้างต้น

• ปวดหลัง
• ปวดกระดูกเชิงกราน
• เป็นตะคริวที่ท้อง
• มีเลือดออกจากช่องคลอดแม้ไม่ได้มีประจำเดือน

สาเหตุของมดลูกโต

ภาวะมดลูกโตเกิดได้จากหลายสาเหตุ บางอย่างก็ไม่ใช่สาเหตุอันตราย อย่างการตั้งครรภ์ที่จะทำให้มดลูกขยายใหญ่ขึ้น ซึ่งปกติแล้วมดลูกจะมีขนาดประมาณเท่ากับลูกแอปเปิ้ล แต่เมื่อตั้งครรภ์อาจทำให้มดลูกขยายตัวจนมีขนาดเท่ากับลูกแตงโมได้ โดยมดลูกจะหดตัวกลับสู่สภาพเดิมหลังคลอดประมาณ 1 เดือน

ส่วนสาเหตุอื่น ๆ ที่อาจทำให้เกิดภาวะมดลูกโตได้ ซึ่งบางสาเหตุก็อาจเป็นอันตรายร้ายแรง มีดังนี้

เนื้องอกในมดลูก อาจมีเนื้องอกเจริญเติบโตขึ้นได้ทั้งด้านในและด้านนอกของผนังมดลูก ซึ่งสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะนี้ยังไม่ปรากฏแน่ชัด แต่สันนิษฐานว่าอาจเกิดจากปัจจัยบางอย่าง เช่น ฮอร์โมนเอสโตรเจน กรรมพันธุ์ และความอ้วน เป็นต้น โดยเนื้องอกในมดลูกเป็นสาเหตุหลักอย่างหนึ่งของภาวะมดลูกโต ซึ่งส่วนใหญ่เกิดในผู้หญิงอายุ 50 ปีขึ้นไป

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ คือ ภาวะที่เยื่อบุโพรงมดลูกไปเจริญเติบโตบริเวณผนังมดลูก โดยสาเหตุนั้นยังไม่ทราบแน่ชัด แต่ปัจจัยที่อาจส่งผลให้เกิดภาวะนี้ คือ ฮอร์โมนเอสโตรเจนที่มีน้อยลงในผู้หญิงอายุมากกว่า 30 ปี หรือผู้ที่อยู่ในวัยหมดประจำเดือน อีกทั้งผู้หญิงที่เคยผ่านการผ่าคลอดก็อาจมีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะนี้เช่นเดียวกัน

มะเร็งในระบบสืบพันธุ์ โรคมะเร็งที่เกิดในบริเวณระบบสืบพันธุ์อย่างมะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก อาจเป็นสาเหตุของภาวะมดลูกโตได้ โดยขึ้นอยู่กับขนาดของเนื้อร้ายและขนาดของมดลูกด้วย

การวินิจฉัยมดลูกโต

ส่วนใหญ่แล้วผู้ป่วยภาวะมดลูกโตอาจไม่รู้สึกถึงความผิดปกติภายในร่างกาย จึงมักถูกตรวจพบโดยบังเอิญเมื่อรับการตรวจสุขภาพทั่วไปและตรวจภายใน โดยแพทย์อาจวิเคราะห์ได้จากการคลำบริเวณหน้าท้องร่วมกับการอัลตราซาวด์บริเวณมดลูก เพื่อตรวจหาความผิดปกติ เช่น เนื้องอก ก้อนมะเร็ง เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม หากรู้สึกได้ถึงความผิดปกติที่เกิดขึ้นบริเวณช่องท้องส่วนล่างหรือในมดลูก หรือมีอาการผิดปกติที่อาจเป็นสัญญาณของภาวะนี้ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจรักษาอย่างเหมาะสม

การรักษามดลูกโต

การรักษาภาวะมดลูกโตขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการด้วย ซึ่งสามารถรักษาได้ด้วยวิธีการแตกต่างกันไป ดังนี้

มดลูกโตจากเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

ผู้ที่มีภาวะนี้ส่วนใหญ่ไม่จำเป็นต้องรักษา แต่อาจต้องใช้ยาเพื่อช่วยบรรเทาอาการปวด โดยแพทย์อาจให้ยาไอบูโพรเฟนเพื่อช่วยให้อาการอักเสบดีขึ้น และอาจให้ยาคุมกำเนิดหรือใช้ห่วงคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนผสมอยู่ เพื่อบรรเทาอาการปวดและช่วยให้เลือดไหลน้อยลง ทำให้เนื้องอกหยุดเจริญเติบโต แต่หากอาการรุนแรง แพทย์อาจแนะนำให้ผ่าตัดมดลูกด้วย

มดลูกโตจากเนื้องอกในมดลูก

สามารถรักษาเหมือนกับภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ได้ หรืออาจรักษาโดยการผ่าตัดนำเนื้องอกในมดลูกออก ส่วนวิธีการผ่าตัดนั้นขึ้นอยู่กับขนาดของเนื้องอกและบริเวณที่เกิดเนื้องอก นอกจากนี้ อาจรักษาด้วยการอุดเส้นเลือด (Embolization) โดยแพทย์จะใช้ท่อขนาดเล็กสอดเข้าไปในมดลูก และปล่อยอนุภาคเพื่อตัดเส้นเลือดแดงที่ไปเลี้ยงเนื้องอก ซึ่งจะทำให้เนื้องอกมีขนาดเล็กลงได้

มดลูกโตจากโรคมะเร็ง

อาจจำเป็นต้องรักษาด้วยการฉายรังสีหรือรับยาเคมีบำบัด ในกรณีที่มีอาการรุนแรงหรือก้อนเนื้อมีขนาดใหญ่ อาจต้องใช้วิธีผ่าตัดนำก้อนเนื้อหรือนำมดลูกออกไป

ภาวะแทรกซ้อนของมดลูกโต

อาการมดลูกโตนั้นไม่ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนหรือผลข้างเคียงใด ๆ ต่อร่างกาย แต่สาเหตุที่ทำให้เกิดมดลูกโต อาจส่งผลให้เกิดอาการแทรกซ้อนต่าง ๆ ตามมาได้ หากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง ดังนี้

• มีอาการปวดและไม่สบายตัว
• ท้องผูก เนื่องจากมดลูกโตจนไปเบียดลำไส้และไส้ตรง
• ปัสสาวะบ่อย เนื่องจากมดลูกไปเบียดกระเพาะปัสสาวะ
• มีปัญหาด้านการเจริญพันธุ์ หรือประสบภาวะมีบุตรยาก
• อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทารกในครรภ์

การป้องกันมดลูกโต

ภาวะมดลูกโตมักเป็นส่วนหนึ่งของโรคหรือภาวะอื่น ๆ ที่ทำให้เกิดมดลูกโต ฉะนั้น การป้องกันภาวะมดลูกโตจึงอาจต้องป้องกันโรคหรือภาวะต่าง ๆ ที่เป็นต้นเหตุ ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้

• ลดน้ำหนัก เพื่อลดความเสี่ยงที่จะเกิดเนื้องอกในมดลูก
• ผู้หญิงอายุ 50 ปีขึ้นไป ควรปรึกษาแพทย์เรื่องการรับมือเมื่อมีฮอร์โมนเอสโตรเจนลดน้อยลง
• ตรวจร่างกายและตรวจภายในเป็นระยะสม่ำเสมอ
• เข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งที่เป็นสาเหตุในการเกิดมดลูกโต เช่น มะเร็งปากมดลูก มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก เป็นต้น